De beelden van ‘Nederland van boven’, tevoorschijn getoverd in vogelvlucht, herinnerde me aan beelden van bombardementen op Vietnam, technisch hoogwaardig gefilmd, met gevoel voor kadrering en in voorbeeldig kleur geschoten. Inmiddels zo’n 40 jaar geleden. Wat was het toen? Journalistieke registratie? Bedoeld om de publieke opinie in het thuisland te beïnvloeden? Of was het slechts bedoeld als onderwijsmateriaal voor toekomstige piloten? Was het een ‘Vietnam van boven’? Merkwaardig: al snel nadat het eerste vliegtuig ooit vloog werden er bommen naar beneden gegooid en vastgelegd op celluloid. De ontwikkeling van de film en de mogelijkheid om vanuit het luchtruim te vernietigen ging gelijk op. ‘Spleetogen’ noemde de Amerikanen de Vietnamezen. Nixon dreigde: ‘We bombarderen ze terug naar het stenen tijdperk!’. Maar wat valt op in een nadere bestudering van het beeldmateriaal? Vooral de overeenkomst in het gecultiveerde landschap van Vietnam uit 1970 met het landschap van Nederland anno 2012: akkerbouw en veeteelt, dorpen, bossen, rivieren en kanalen die het landschap doorsnijden. Het verschilt nauwelijks. Maar daar waar het landschap bij ‘ons’ stil lijkt te staan, en de opnamen niet meer zijn dan gemoedelijke registraties van een tevreden thuis, worden de beelden ‘daar’ doorboort met napalm afkomstig van een beschaving die geen beschaving bracht, maar hem juist wilde vernietigen. De voortgang van de Vietnam oorlog liep synchroon met de opkomst van de jeugdcultuur met zijn popmuziek. De muziek van de ‘Out of the blue’ video verwijst naar de politiek kritische Woodstock uitvoering van ‘A star spangled Banner’: nog steeds worden beelden van de Vietnam oorlog geassocieerd met popmuziek uit die tijd die aan kracht lijkt te winnen als ze voorzien is van verontrustende beelden van walgelijke destructie. Ook daar knelt het beschavingsperspectief. Toen ik de gitaarpartij inspeelde bij de beelden voelde ik een enorme opwinding. Nadat de video klaar was, en ik terugkeek, schaamde ik me bijna. Was het wel een video met empathie geworden? Of gewoon mooie beeldcombinaties met een stoere soundtrack? Of slechts een koele herinterpretatie? En dan eindigt het met dat het nooit stopt: ook nu wordt er gefilmd vanuit vliegtuigen, in Irak, In Afghanistan, en Libië. Van boven. In zwart wit: met warmtecamera’s. De techniek gaat voort. Gefascineerd kijken we naar de destructie van andere culturen, andere mensen, andere landschappen. Altijd bouwt beschaving op, altijd breekt het weer af.
Exhibitions & presentation
Out of the blue will be shown at the International review of video art on the 21th DokumentART European Film Festival 16-20 November 2012, Neubrandenburg / Germany / and Szczecin / Poland
Out of the blue will be presented May 30th 2012 at 'Pakhuis de Zwijger' (Beamlab) Introduction by Broekman & Preisner